WEZWANIE DO EWANGELIZACJI

Każda z Ewangelii kończy się nakazem Jezusa Chrystusa, by Apostołowie głosili Ewangelię wszystkim narodom, udzielając im chrztu w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego, a także uczyli je zachowywać wszystko, co im przekazał (Mt 28,19-20, Mk 16,15-16, Łk 24,46-48,  J 21,15-17). W odpowiedzi na ten nakaz, od dwóch tysięcy lat ludzie Kościoła stawiają sobie pytanie: jak dotrzeć z Dobrą Nowiną do współczesnego człowieka? Zmienia się bowiem kontekst cywilizacyjny i warunki komunikacji między ludźmi. Szczególne zmiany nastąpiły w ostatnich dziesięcioleciach, gdy świat opanowała z jednej strony komercjalizacja wszelkich relacji, a z drugiej informacyjna globalizacja.  

Świadomy tych zmian był św. Jan Paweł II, który w czasie swojego pontyfikatu zainicjował proces tzw. nowej ewangelizacji. W encyklice Redemptoris missio podkreślał, że powierzona Kościołowi misja Chrystusa Odkupiciela nie została jeszcze wypełniona do końca i wymaga kontynuacji w nowych warunkach społeczno-kulturowych.

Wezwanie do ewangelizacji dotyczy wszystkich wiernych Kościoła, jesteśmy bowiem bez wyjątku powołani do apostolstwa, którego celem jest uczynić wszystkich ludzi uczestnikami zbawczego odkupienia.     

Dzisiejsze potrzeby ewangelizacyjne dotyczą już nie tyle narodów, które nie słyszały o Chrystusie, ile konkretnego człowieka, który słyszał już o Nim, a nawet ochrzczonego, lecz zamkniętego w swoim świecie i przechodzącego obojętnie wobec Dobrej Nowiny. Takie grupy społeczne spotykamy w krajach pierwotnej ewangelizacji, czyli w Europie. Propagujący się w niej praktyczny materializm i brak odniesienia do Boga nawet w obliczu najpoważniejszych problemów życiowych są według św. Jana Pawła II zjawiskiem nie mniej niepokojącym i destruktywnym niż jawny ateizm (Christifideles laici, 1988).

Jednocześnie, papież–Polak wierzył, że proces ten można odwrócić, koncentrując ewangelizację na młodym pokoleniu. Dawał temu szczególny wyraz w czasie swoich spotkań z młodzieżą. Jego prośba-apel, wypowiedziana do młodzieży na Jasnej Górze w 1983 r., a przypomniana na Westerplatte, musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali, była wyrazem ojcowskiej miłości do młodych. Pamiętamy także, jaką siłę miało przemówienie papieża do młodzieży zgromadzonej w 2001 r. na Polach Lednickich, przenoszące słowa Chrystusa wypłyń na głębię znad Jeziora Galilejskiego na brzeg Jeziora Lednickiego.

PRZEJRZYSTOŚĆ PRZEKAZU EWANGELIZACYJNEGO

Św. Jan Paweł II uczył, że głównym zadaniem nowej ewangelizacji jest ukazać Boga w Jego relacji do człowieka. Podkreślała to już jego pierwsza encyklika Redemptor hominis z 1979r.  W adhortacji Christifidelis laici z 1988r. pisał także: Człowiek jest kochany przez Boga! Oto proste, a jakże przejmujące orędzie, które Kościół jest winny człowiekowi. Każdy chrześcijanin może i musi słowem oraz życiem głosić: Bóg cię kocha, Chrystus przyszedł do ciebie, Chrystus jest dla ciebie Drogą, Prawdą i Życiem.  

Orędzie Ewangelii jest orędziem radości, której nie możemy chować dla siebie, gdy uświadomimy sobie wielkość łaski zbawienia (Evangelii gaudium, 2013). Chcemy wtedy dzielić się z innymi tą radością, nie tyle po to, by inni jedynie uznali prawdę o Jezusie Chrystusie, ale aby doszli do samego Jezusa Chrystusa. W podejściu ewangelizacyjnym kryje się zasada znana z relacji mistrz-uczeń, według której rola mistrza nie polega na tym by przekazać uczniowi swoją wiedzę, lecz by doprowadzić go do progu jego własnego rozumienia i akceptacji.

Ten ostatni aspekt wiąże się wolnością człowieka do powiedzenia Panu Bogu tak. Dlatego ewangelizacja, poza niesieniem wiedzy o historii zbawienia, musi charakteryzować się gorliwością głoszących, tak aby żarliwość ich słów zrodzonych z osobiście przeżywanej miłości ku Chrystusowi wywoływała u odbiorców pragnienie Boga.

Głoszenie orędzia o miłości Boga do człowieka nie powinno ulegać pokusie wybiórczego traktowania Ewangelii dla pozornego godzenia jej ze współczesną mentalnością i kulturą. W tym kontekście św. Jan Paweł II podkreślał w encyklice Veritatis splendor z 1993 r., że to nie kultura jest miarą Ewangelii, ale Jezus Chrystus jest miarą wszelkiej kultury i każdego ludzkiego dzieła.

Ewangelizacja nowych pokoleń musi się posługiwać współczesnym językiem i środkami komunikacji, do których należą telewizja, radio, prasa i Internet (w tym także portale społecznościowe, takie jak Facebook). Niebagatelną rolę miała i ciągle ma w tym dziele sztuka. Niestety, zbyt często w ostatnich czasach sztuka profanuje sacrum, licząc w ten sposób na pozyskanie człowieka zbuntowanego wobec tradycji. Kościół musi wspierać twórców kultury chrześcijańskiej, którzy słowem, obrazem, architekturą i muzyką przyczyniają się do pięknej oprawy liturgii i wyglądu naszych świątyń. Piękno słowa, muzyki i sztuki sakralnej może stawać się  szczególnym zaproszeniem do świata wiary. Wydaje się, że potencjał tych środków mógłby być lepiej wykorzystywany dla ewangelizacji.

ROLA DOMU RODZINNEGO

Ewangelizacja młodego człowieka dokonuje się najpierw w domu rodzinnym, stąd przykład rodziców żyjących wiarą i ich dbałość o religijne wychowanie dzieci ma podstawowe znaczenie dla recepcji Ewangelii przez młode pokolenie. W tym kontekście ważna jest troska o pogłębione życie duchowe małżeństw. W tegorocznej adhortacji apostolskiej Amoris laetitia, papież Franciszek nazwał rodzinę drogą Kościoła. W rodzinach, w których znajduje się czas na rozmowę z dziećmi, wspólne praktyki religijne, posiłki i rodzinną rekreację, przekaz wartości i wiary jest czymś naturalnym. Duży potencjał dobrego wpływu na duchową formację młodych mogą mieć także rodzice chrzestni. Ich rola nie może być symboliczna, stąd warto uświadamiać znaczenie tego powołania i przypominać o obowiązkach rodziców chrzestnych.

Przekazywanie wiary jest też wyrazem miłości do Ojczyzny. Przez wieki wiara i patriotyzm – zakorzenione w rodzinie – były dla naszego narodu tożsame. To właśnie silna wiara pozwoliła przetrwać naszemu narodowi ponad stuletnią niewolę oraz okropności drugiej wojny światowej. O tym należy pamiętać i przypominać. To też lekcja historii, którą winni jesteśmy naszym dzieciom.

ROLA PARAFII

Naturalnym środowiskiem wzrostu i dojrzewania w wierze jest też parafia. W perspektywie jej funkcjonowania niezwykle istotne jest – oprócz życia sakramentalnego i liturgicznego dostosowanego do różnych grup wiekowych – znajdowanie dynamicznych i pogłębionych sposobów dotarcia do wszystkich zamieszkujących na jej terenie grup społecznych. Aktywność ewangelizacyjna wobec młodego pokolenia powinna przejawiać się tu w trosce o grupy dziecięce i młodzieżowe: ministrantów, zespoły sportowe, teatralne i muzyczno-wokalne. Parafia jest także dobrym miejscem do spotkania przyszłych małżonków. Wiele naszych parafii może być dobrym przykładem takiej aktywności. Wspaniałą praktyką, która wymaga wzmożonej pielęgnacji, gdyż uległa w ostatnim czasie wyhamowaniu, są obozy i kolonie wakacyjne, a także wycieczki i pielgrzymki młodzieży pod opieką duchownych i współpracujących z nimi świeckich. Nie należy obawiać się użycia prostych środków przy organizacji tych wydarzeń. Przebywanie wśród rówieśników nastawionych na odkrywanie świata tych samych wartości ma niezwykle pozytywny wpływ na duchowe dojrzewanie młodzieży.

Rolę parafii dobrze oddaje powiedzenie św. Jana XXIII: Parafia powinna być jak studnia w środku wioski, do której każdy może przyjść i ugasić swe pragnienie.

ROLA KATECHEZY

Młodzieży narażonej we współczesnym świecie na wygaszenie ducha wiary nie wystarcza już tradycyjny katechetyczny przekaz ewangelicznych prawd. Nawet ci młodzi, którzy zostali ochrzczeni, uczęszczali na katechizację i przyjęli sakramenty, często oddalają się od Kościoła pod pozorem wolności. Potrzebne są zatem nowe formy ewangelizacji młodego pokolenia, uwzględniające specyfikę różnych środowisk i grup wiekowych. Ludzie poświęcający się pracy katechetycznej powinni mieć umiejętność słuchania i rozumienia języka oraz problemów młodych ludzi, a także posiadać odpowiednią wiedzę teologiczną, jak również umiejętność prowadzenia dyskusji.
Chociaż nie jest to zadanie łatwe, katecheci powinni uświadamiać młodzieży, że nauki przyrodnicze nie odpowiadają na pytania egzystencjalne, oraz że nasza egzystencja ma sens, gdy uwierzymy w duchową rzeczywistość świata. Głoszenie ewangelii uzbraja młodego człowieka w system bezpieczeństwa, gdyż przekazuje mu system wartości, do którego może on powrócić po okresie charakterystycznego dla tego wieku buntu wobec tradycji.

Jakość katechizacji prowadzonej w szkołach napawa troską. Warto, by doświadczeni w tym zakresie i desygnowani przez Kościół pedagodzy przeprowadzali systematyczne hospitacje zajęć katechetycznych w szkołach i brali także pod uwagę krytyczne głosy uczniów. Tak jak katecheza szkolna skoncentrowana jest na wiedzy, katecheza przyparafialna winna być skoncentrowana na sakramentach i liturgii – są to formy komplementarne wymagające systematycznej dbałości.

ROLA MODLITWY OSOBISTEJ I WSPÓLNOTOWEJ

Niezwykle ważnym aspektem przekazywania wiary jest rzeczywistość modlitwy, zarówno osobistej, jak i wspólnotowej. W modlitwie, będącej wyrazem ufnego powierzenia Panu Bogu wszystkich trudnych spraw, warto prosić o przydanie wiary szczególnie tym, którzy, jak się wydaje, nie przyjmują naszych argumentów. Wielką siłę daje także adoracja Najświętszego Sakramentu, do której warto przyciągać młode pokolenie. Równie ważna jest modlitwa w intencji kapłanów, wspierająca ich formację, a także troska o powołania kapłańskie i zakonne. Doświadczenie uczy, że rola wybitnych i pogłębionych kapłanów, ukazujących swym życiem przykład wiary, jest bardzo ważna w skutecznym przekazywaniu wiary następnym pokoleniom.

ZNAKI NADZIEI

Nadzieją ewangelizacji są różne inicjatywy i ruchy odnowy pojawiające się w Kościele, jak np.:

  • Światowe Dni Młodzieży, zainicjowane przez św. Jana Pawła II;
  • Lednickie Spotkania Młodzieży, zainicjowane przez śp. Ojca Jana Górę; 
  • Ruch Światło-Życie, założony przez Sługę Bożego ks. Franciszka Blachnickiego, wraz ze swoją rodzinną odmianą Kościoła Domowego oraz Ekipami Notre Dame;
  • Wspólnota z Taizé i coroczne Europejskie Spotkania Młodych, zainicjowane przez Brata Rogera;
  • Szkoły Nowej Ewangelizacji współpracujące w programie pastoralnym Redemptoris Missio (w Polsce działa 21 takich szkół);
  • duszpasterstwa młodzieży licealnej, akademickiej, rodzin, środowisk zawodowych i twórczych;
  • Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży (KSM);
  • Ruch Odnowy w Duchu Świętym (Katolicka Odnowa Charyzmatyczna);
  • grupy parafialne i duszpasterstw zakonnych, jak np. franciszkańska Porcjunkula, działające nieraz z sposób niekonwencjonalny i ubogacające swą różnorodnością oblicze Kościoła;
  • ruch pielgrzymkowy.

NA ZAKOŃCZENIE

Podkreślmy, że wśród powyższych inicjatyw niezwykle istotna jest systematyczna i pogłębiona formacja dokonująca się przede wszystkim w oparciu o rodzinę, parafię i środowiska przyjacielskie, inspirująca do wspólnego poszukiwania źródeł wiary i przekształcania ich w praktykę życia. Doświadczone świadectwo wiary i wynikające z niego piękno życia staje się najważniejszym elementem zapraszającym i mobilizującym do godnej kontynuacji świata wartości.

W rodzinie i grupach duszpasterskich bardzo istotne jest poszukiwanie świadków wiary. Nie tylko tych już ukazanych w naszej historii, ile też obecnych współcześnie, często niezauważalnych. Ich świadectwo może stać się dla wielu poszukujących inspirującym impulsem do odkrywania świata wartości. Dzięki odkryciu takich przykładów można przekonać się, że w naszej wierze jest wolność i szansa najpełniejszego życia.

Nie możemy ograniczyć się wyłącznie do środowisk pielęgnujących wiarę wynikającą z tradycji przekazanej przez uprzednie pokolenia. Wielkim wyzwaniem czasu staje się otwarte i pełne ufności wyjście ku tak wielu osobom żyjącym obok nas, w miejscach pracy, czy w sąsiedztwie, które nie spotkały budujących świadków wiary na drogach swego życia i stąd pozostają w obojętności lub na progu Kościoła.  
Ewangelizacja nowych pokoleń jest procesem dynamicznym, wymagającym odnawiania środków wyrazu i sposobów realizacji tego ważnego zadania, aby świat nie tylko poznał całą prawdę Ewangelii, ale by w tej prawdzie żył.

Niech temu procesowi towarzyszą słowa Ojca św. Franciszka: Jesteśmy powołani do kształtowania sumień, nie zaś domagania się, by je zastępować (Amoris laetitia, 37, 2016).

Poznań, dnia 10.06.2016

Podpisali: prof. dr hab. Czesław Błaszak, dr hab. med. Szczepan Cofta, ks. prał. dr Paweł Deskur (sekretarz), prof. dr hab. med. Janusz Gadzinowski, prof. dr hab. Bohdan Gruchman (przewodniczący), prof. dr hab. Tomasz Jasiński, prof. dr hab. Andrzej Legocki, prof. dr hab. Wojciech Łączkowski, prof. dr hab. Roman Słowiński, prof. dr hab. Michał Sznajder, prof. dr hab. Jan Węglarz (wiceprzewodniczący), mgr Grażyna Ziółkowska