Wanda Błeńska (1911–2014). Życiorys
Wanda Maria Błeńska urodziła się 30 października 1911 r. w Poznaniu z małżeństwa Teofila Błeńskiego i Heleny z domu Brunsz. 9 grudnia tego samego roku została ochrzczona w parafii pw. św. Marcina w Poznaniu. Z powodu choroby matki rodzina przeniosła się do pobliskiego Puszczykowa, jednak stan zdrowia Heleny nie poprawił się. Mała Wanda została półsierotą, mając zaledwie piętnaście miesięcy. W 1920 r. z ojcem i bratem Romanem przeprowadziła się do Torunia, gdzie przystąpiła do Pierwszej Komunii Świętej i rozpoczęła naukę w Miejskim Gimnazjum Żeńskim. W 1928 r. zdała maturę. Wtedy podjęła pierwszy krok, by zrealizować dziecięce marzenie – wróciła do Poznania, by na Wydziale Lekarskim tamtejszego uniwersytetu podjąć studia medyczne.
Choć na wyjazd na misje musiała poczekać jeszcze wiele lat, już na studiach zaangażowała się w działalność środowiska misyjnego na szczeblu poznańskim i ogólnokrajowym. Wstąpiła do powstałego w 1927 r. Akademickiego Koła Misyjnego, pierwszego w Polsce koła misyjnego przy uniwersytecie. Dziś reaktywowane w 2002 r. Akademickie Koło Misjologiczne nosi jej imię i każdego roku wysyła młodych ludzi na doświadczenia misyjne. W 1929 r. Błeńska została powołana do Zarządu Głównego Związku Akademickich Kół Misyjnych. Przez lata uczestniczyła w ogólnopolskich i międzynarodowych kongresach misyjnych. W 1931 r. weszła w skład Zarządu poznańskiego Koła Misyjnego. Zaangażowała się też w redagowanie „Annales Missiologicae”, pierwszego w Polsce pisma misjologicznego. W 1932 r. otrzymała dyplom papieża Piusa XI za szerzenie idei Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary.
Dyplom lekarski Wanda Błeńska otrzymała 20 czerwca 1934 r. Wróciła wówczas do Torunia, gdzie pracowała najpierw w Szpitalu Miejskim, a potem aż do końca wojny, w Państwowym Zakładzie Higieny.
W 1942 r. wstąpiła do tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski” (włączonej z czasem do Armii Krajowej; w 1978 r. odznaczono ją Krzyżem Armii Krajowej); była komendantką drużyny żeńskiej. Nosiła pseudonim „Szarotka” i „Grażyna”. W dniu swoich imienin, 23 czerwca 1944 r., za działalność konspiracyjną Wanda trafiła do więzienia, gdzie groził jej wyrok śmierci. Ostatecznie po ponad dwóch miesiącach została wykupiona za żywność.
Po wojnie Błeńska objęła stanowisko dyrektora jednego z toruńskich szpitalu i pracowała w Zakładzie Higieny w Gdańsku. W 1946 r. postanowiła udać się do chorego brata Romana, który przebywał wtedy w Niemczech. Nie otrzymała co prawda paszportu, ale udało się jej dostać na statek płynący do Lubeki; ukryta w budce na węgiel dotarła do brata. Nie mogła już wrócić do Polski. Została w Niemczech, gdzie pracowała w polskich szpitalach wojskowych. W 1947 r. uczestniczyła w Kursie Medycyny Tropikalnej w Hamburgu. Z czasem przeniosła się do Anglii, gdzie dalej dokształcała się w dziedzinie medycyny tropikalnej. Została przyjęta do Królewskiego Stowarzyszenia Medycyny Tropikalnej i Higieny w Londynie. To tam poznała misjonarza ze Zgromadzenia Ojców Białych, który powiedział jej o planach budowy leprozorium w Fort Portal w Ugandzie. W 1950 r. dr Błeńska otrzymała zaproszenie do pracy w Ugandzie od tamtejszego biskupa. W dniu wyjazdu do Afryki zapisała w pamiętniku: „Prócz fizycznego zmęczenia mam pokój w sercu i jakąś cichą spokojną radość – jestem właściwie zupełnie szczęśliwa – jako nic nie mająca, a posiadająca wszystko”.
W marcu 1950 r. rozpoczęła posługę w szpitalu w Fort Portal. Nie doczekała się jednak wybudowania leprozorium. W tym czasie Siostry Franciszkanki dla Misji w Afryce szukały lekarza do prowadzonych przez siebie ośrodków leczenia trądu. To właśnie szpitale utworzone przez założycielkę zgromadzenia Matkę Kevin (Nyenga – 1930 r. i Buluba – 1934 r.) były pierwszymi placówkami leczenia trądu w Ugandzie. 24 kwietnia 1951 r. Błeńska przybyła do Buluby nad Jezioro Wiktorii do szpitala św. Franciszka, gdzie przepracowała 40 lat jako lekarka i świecka misjonarka. Warunki pracy na początku były w wyjątkowo trudne. Jako naczelny lekarz w Bulubie i Nyendzie podjęła się modernizacji obu miejsc, doprowadzając je do wysokiego poziomu leczenia i opieki nad pacjentami. W 1956 r. powołała do życia centrum szkolenia asystentów medycznych w zakresie diagnozowania i leczenia trądu (dziś ośrodek szkoleniowy nosi jej imię). Prowadziła wykłady dla studentów w wielu krajach Afryki. Uczestniczyła w międzynarodowych kongresach leprologów, stając się jednym z najważniejszych specjalistów na świecie w dziedzinie leczenia trądu.
Na początku lat 80. dr Błeńska przekazała kierownictwo leprozorium w Bulubie swojemu wychowankowi – dr. Josephowi Kawumie. Sama pełniła funkcję lekarza konsultanta do 1992 r. W 1986 r. udała się na dziewięć miesięcy do o. Mariana Żelazka SVD do ośrodka leczenia trędowatych w Puri w Indiach. Tych dwoje polskich misjonarzy przez lata łączyła szczera przyjaźń.
Dr Błeńska zdobyła serca Ugandyjczyków nie tylko dzięki kompetencjom zawodowym, ale także dzięki swojemu podejściu do chorych. Pomogła przełamać społeczny lęk przed trędowatymi. Podjęła wiele działań, by przywrócić im poczucie godności. Badała ich bez rękawiczek, nie chcąc, by czuli, że się ich boi czy brzydzi. Zakładała je tylko, gdy rana była otwarta lub gdy operowała. Nazwano ją Matką Trędowatych.
Do Polski na początku lat 90-tych. Na stałe osiadła w Poznaniu na terenie parafii pw. Chrystusa Dobrego Pasterza. Do Ugandy powróciła ostatni raz w 2006 r. Mimo podeszłego wieku do końca życia brała udział w życiu misyjnym Kościoła. Do 93. roku życia prowadziła wykłady w Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie. 7 czerwca 2003 r. jej imieniem nazwano Instytut Misyjnego Laikatu przy Komisji Episkopatu ds. Misji. Przez lata odwiedzała szkoły, parafie, duszpasterstwa, ogniska misyjne. Szczególnie zapalała dzieci i młodzież: „Kiedy rozmawiam z młodzieżą, zawsze im powtarzam: jeżeli macie jakieś dobre, świetlane pomysły, to je pielęgnujcie. Nie dajcie im zasnąć, nie odrzucajcie ich. Nawet jeżeli wydają się niemożliwe do spełnienia, za trudne. Swoje marzenia trzeba pielęgnować!”.
Uczestniczyła w misyjnych konferencjach i sympozjach. Troszczyła się o organizowanie wsparcia medycznego i finansowego dla misjonarzy. Sama ofiarnie wspierała finansowo misje. Doktor Błeńska była jednym z inicjatorów powstania Fundacji Pomocy Humanitarnej „Redemptoris Missio”. Jest patronką kilku drużyn harcerskich, Ośrodka Zdrowia w Matugga w Ugandzie, Przychodni w Befasy na Madagaskarze, a także Piątkowskiej Szkoły Społecznej w Poznaniu, Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Niepruszewie oraz Szkoły Podstawowej i Liceum w Kowalach k. Gdańska. Otrzymała wiele nagród i odznaczeń, m.in.: papieskie Pro Ecclesiae Pontifcae, Order św. Sylwestra, Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, honorowe obywatelstwo Ugandy; z kolei Akademia Medyczna w Poznaniu przyznała jej tytuł Honoris Causa, a dzieci Order Uśmiechu.
Wanda Błeńska zmarła w Poznaniu 27 listopada 2014 r. w wieku 103 lat. Została pochowana na cmentarzu na poznańskiej Nowinie.
ks. Jarosław Czyżewski
postulator procesu beatyfikacyjnego Wandy Błeńskiej
