Wystawa pt. Macierzyństwo Maryi

MACIERZYŃSTWO MARYI

W sztuce temat Matki Bożej, Bożej Rodzicielki był niezwykle często podejmowany. Maryja pokazywana była podczas Zwiastowania, Nawiedzenia, trzymając czy karmiąc Dzieciątko, ale i podczas scen z całego życia Jezusa, a przede wszystkim pod Krzyżem (Opłakiwanie) czy z ciałem martwego Chrystusa (Pieta). Wybitna historyczka sztuki Maria Poprzęcka w monografii malarstwa polskiego stwierdziła, że obraz Matki Bożej Częstochowskiej wschodni w treści, zachodni w warstwie malarskiej naród obrał za swą największą świętość i wizerunek ten – wraz z Bitwą pod Grunwaldem Jana Matejki – ukształtował zbiorową wyobraźnię Polaków. W tym kontekście nabiera aktualności i mocy pytanie o to, na ile tradycyjne, powszechnie akceptowane wzorce maryjnej ikonografii przemawiają do współczesnego odbiorcy, a także czy jesteśmy w stanie wprowadzić do przestrzeni sakralnej dzieła sztuki, które przekraczają nasze wyobrażenia, oczekiwania i upodobania wyznaczone przez poprzednie epoki.

Na takie, ale i wiele innych pytań o kształt współczesnej sztuki sakralnej musieli odpowiedzieć sobie uczestnicy pierwszej edycji Ogólnopolskiego Konkursu Sztuki Sakralnej ogłoszonego przez Fundację Maria i Marta z Wrocławia. Temat konkursu: macierzyństwo Maryi uruchomił wyobraźnię artystów zarówno w kwestii przedstawianych motywów, jak i wykorzystywanych technik. Stąd na prezentowanej w Akademii Lubrańskiego wystawie możemy zobaczyć bardzo zróżnicowane prace od tradycyjnych ikon, poprzez współczesne ich interpretacje, abstrakcje geometryczne, przedstawienia figuratywne czy symboliczne z wykorzystaniem takich technik, jak: malarstwo, rysunek, grafika warsztatowa i komputerowa, typografia, fotografika artystyczna. Zebrane dzieła są wyrazem różnorodnej wrażliwości artystycznej i religijnej twórców oraz rozmaicie pojmowanej przez nich roli sztuki sakralnej.

Szczególnie interesujące wydaje się łączenie tradycji ikonograficznej ukształtowanej w chrześcijańskiej sztuce sakralnej w poprzednich wiekach z nowatorskimi ujęciami tematycznymi i formalnymi zanurzonymi we współczesności. W takiej poetyce wykonane zostały nagrodzone prace: Macierzyństwo Błażeja Guzy, Zwiastowanie Kamili Kansy oraz Owoc granatu Katarzyny Fydrych. Szczególnym rysem poznańskiej wystawy jest pokazanie współczesnych prac konkursowych w dialogu z pochodzącymi od XIV do XIX wieku dziełami z kolekcji Muzeum Archidiecezjalnego.

Czy tak skomponowana wystawa uruchomi wyobraźnię i wrażliwość odbiorców, czy stanie się okazją do refleksji nad dzisiejszą rolą sztuki sakralnej, czy będzie okazją do przemyślenia „kształtu kulturowego imaginarium maryjnego”, czy wreszcie stanie się istotnym doświadczeniem duchowym i elementem ewangelizacji? Tego oczywiście nie wiemy, ale pozostajemy w nadziei, że doświadczenie piękna w sztuce może stać się drogą do Tego, który jest najwyższym Pięknem, do Boga.

ks. Jerzy Stranz