"Tu się wszystko zaczęło" - ekspozycja świadectw początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim

Projekt dotyczy renowacji, konserwacji i udostępnienia wnętrza zabytkowego kościoła Panny Marii in Summo oraz wykonania ekspozycji Palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Prace obejmują zagospodarowanie terenu oraz stworzenie systemu informacyjnego dotyczącego całego terenu Ostrowa Tumskiego. Odwzorowany zostanie również historyczny przebieg wałów grodu poznańskiego. W ramach projektu zaplanowano ekspozycję reliktów, tradycyjną i multimedialną, Palatium i kaplicy Dobrawy wewnątrz i na zewnątrz kościoła Panny Marii in Summo wraz z ekspozycją zabytków archeologicznych i programem edukacyjnym w Rezerwacie Archeologicznym Genius Loci. Inwestycja obejmuje także kompleksową konserwację i renowację wnętrza oraz zabytków ruchomych pochodzących z wnętrza kościoła Panny Marii in Summo, jak również zabezpieczenie kościoła przed kradzieżą i zniszczeniem.

Homilia Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego

Zobacz fotoreportaż z uroczystości

14 kwietnia przypada uchwalone przez Sejm narodowe Święto Chrztu Polski. W tym roku to 1055 rocznica wydarzenia, które miało miejsce w Wielkanoc roku 966.

Z tej okazji oddajemy ponownie do użytku liturgicznego najstarszy zabytek architektury na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Jednocześnie na zewnątrz świątyni w skali 1:1 pokazujemy bryłę najstarszej polskiej kaplicy, dziedzictwo pierwszego kościoła ufundowanego przez Dobrawę najprawdopodobniej w 965 r.

Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo (Posnaniensi), czyli na zamku (poznańskim), wzniesiono na dawnych, przedromańskich murach pałacu oraz kaplicy Mieszka I i Dobrawy, w książęcej części grodu poznańskiego.

„Świątynia jest następczynią kaplicy pałacowej, pierwszej świątyni chrześcijańskiej na terenie państwa Piastów. Ta świątynia miała szczególny charakter, była to bowiem kaplica przeznaczona dla Mieszka I i jego chrześcijańskiej małżonki, i jak można sądzić z badań archeologicznych, właśnie z okazji jej przybycia do Polski została przybudowana do książęcego pałacu. Świątynia jest niewielka, zawiera zaledwie 10 metrów kwadratowych we wnętrzu, co wyraźnie wskazuje na to, że dostęp do niej miał tylko książę, książęca małżonka i chrześcijanie z otoczenia. Badania archeologiczne zmieniły naszą wiedzę o znaczeniu grodu poznańskiego w strukturach państwa Piastów. Z badań wynika, że gród poznański był nie tylko potężny jeśli chodzi o stronę militarną, był nie tylko grodem spełniającym funkcje polityczne i ekonomiczne, ale również miał duże znaczenie jako ośrodek sakralny. Można powiedzieć, że za czasów panowania Mieszka I był to najważniejszy gród w jego państwie” – mówi prof. Hanna Kóčka-Krenz, która przez lata prowadziła w Poznaniu badania archeologiczne.

Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo zbudowano w latach 1431-1448 staraniem Kapituły Poznańskiej przy znacznej pomocy biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina. Został konsekrowany w 1448 r. Na przestrzeni wieków był kilkakrotnie odnawiany. Do naszych czasów zachowało się prawie w całości sklepienie gwiaździste z 1448 r.

Świątynia należy do pereł architektury gotyckiej w Polsce, w stosunkowo niewielkim stopniu przekształconych nowożytnymi przebudowami czy remontami. Nawy pokryte zostały sklepieniami gwiaździstymi – ośmioramiennymi w nawie głównej oraz czteroramiennymi w nawach bocznych.

Pod koniec XX w. kościół NMP został wyłączony z kultu ze względu na obawy związane z pojawiającymi się pęknięciami. Prace wzmacniające bryłę świątyni, konserwacja całej elewacji, renowacja wnętrza kościoła sprawiły, że dziś znowu możemy cieszyć jego pięknem.

Renowacja kościoła jest skutkiem realizacji projektu unijnego „Tu się wszystko zaczęło” – ekspozycja świadectw początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu (całkowita wartość projektu to blisko 11 mln zł). Projekt został zrealizowany w latach 2017-2021 przez Archidiecezję Poznańską (Lider Projektu), Miasto Poznań (Partner Projektu) i Muzeum Archeologiczne (Partner Projektu). Dotyczył on renowacji, konserwacji i udostępnienia wnętrza zabytkowego kościoła Panny Marii in Summo oraz wykonania ekspozycji palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.

Prace obejmowały zagospodarowanie terenu oraz stworzenie systemu informacyjnego dotyczącego całego terenu Ostrowa Tumskiego. Odwzorowany został również historyczny przebieg wałów grodu poznańskiego. W ramach projektu zaplanowano ekspozycję reliktów, tradycyjną i multimedialną, palatium i kaplicy Dobrawy wewnątrz i na zewnątrz kościoła Panny Marii in Summo wraz z ekspozycją zabytków archeologicznych i programem edukacyjnym w Rezerwacie Archeologicznym Genius Loci. Inwestycja objęła także kompleksową konserwację i renowację wnętrza oraz zabytków ruchomych pochodzących z wnętrza kościoła Panny Marii in Summo, jak również zabezpieczenie kościoła przed kradzieżą i zniszczeniem.

Uroczystość konsekracji ołtarza odbyła się 14 kwietnia 2021 r. o godz. 17.00. Ze względu na obostrzenia sanitarne była to uroczystość zamknięta, bez udziału wiernych, zaproszonych gości i nieakredytowanych mediów. Oficjalne otwarcie ekspozycji „Tu się wszystko zaczęło” będzie miało miejsce w późniejszym terminie po ustaniu obostrzeń sanitarnych. Również po ustaniu obostrzeń sanitarnych przewidziane jest otwarcie kościoła dla zwiedzających.

Rektorem kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny in Summo został mianowany ks. prałat Ireneusz Szwarc, proboszcz parafii katedralnej.

---

USTAWA uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lutego 2019 r. o ustanowieniu Święta Chrztu Polski

W celu upamiętnienia chrztu Polski, datowanego na 14 kwietnia 966 r., zważywszy na doniosłość decyzji Mieszka I, uznawanej za początek Państwa Polskiego, uchwala się co następuje:

Art. 1. Dzień 14 kwietnia ustanawia się Świętem Chrztu Polski.

Art. 2. Święto Chrztu Polski jest świętem państwowym.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

---

O owocach Chrztu Polski mówi abp Stanisław Gądecki w wywiadzie opublikowanym przez Polską Agencję Prasową