Badana młodzież wykazała na ogół pozytywną postawę wobec instytucji małżeństwa i planów dotyczących jego zawarcia. Za prawidłowość demograficzną uznaje się koncentrację planów małżeńskich, podobnie jak dawniej, w wieku 20-24 lat dla młodzieży żeńskiej i w wieku 25-29 dla męskiej. Generalnie pozytywnie można również ocenić postawy prokreacyjne młodzieży, preferujące model małżeństwa z dwojgiem dzieci, a nawet przychylne wielodzietności. Takie postawy wynikają w dużej mierze z systemu tradycyjnych wartości, które, jak wykazało wspomniane badanie, nadal dominują w postawach młodzieży (zwłaszcza umotywowanej religijnie).
Jednakże uzyskane ostatnio wyniki - w porównaniu z badaniami z lat wcześniejszych - zawierają także symptomy niepokojące. Na przestrzeni ostatnich dziesiątek lat zarysował się proces pewnej, na szczęście nie dominującej, erozji tradycyjnego systemu wartości objawiającej się w akceptacji zachowań obcych naszej tożsamości kulturowej i w istocie antyrodzinnych (współżycie przedmałżeńskie, konkubinat, aborcja itd.). Dzieje się tak pod nasilającym się wpływem prądów negujących chrześcijańskie wartości moralne i propagujących konsumpcyjny styl życia. Do tego dochodzą czynniki w pewnym sensie niezależne od młodzieży, które także wywierają wpływ na jej postawy w omawianych kwestiach. Chodzi tu m.in. o obecne trudne warunki społeczno-ekonomiczne kraju skutkujące wysokim bezrobociem wśród młodzieży i trudnościami mieszkaniowymi. Na to wszystko nakłada się jeszcze prawidłowość rozwojowa związana z urbanizacją kraju, a zwłaszcza z szybszym niż średnio wzrostem liczby ludności dużych miast, która odznacza się małą dzietnością rodzin. Ta prawidłowość jest także widoczna w Poznaniu, chociaż nie występuje ona tak wyraźnie jak w Warszawie i w innych metropoliach Polski.
Nie możemy pozostać bezczynni wobec opisanych wyżej zjawisk, negatywnie wpływających na przyszłość demograficzną kraju. Erozji tradycyjnych wartości u młodzieży trzeba przeciwstawić wzmożoną pracę wychowawczą w rodzinie i w szkole. Rodzina oparta na małżeństwie pozostaje zawsze podstawowym środowiskiem wychowawczym młodego człowieka. Rozstrzygająca i niezastąpiona jest rola rodziny w budowaniu i wspieraniu kultury życia (Jan Paweł II, Encyklika Evangelium Vitae, 92). Wyłącznie do rodziców należy też decyzja odnośnie ilości posiadanego potomstwa (Paweł VI, Encyklika Populorum progressio, 37). Wkraczanie władz publicznych w obszar kompetencji rodziców powinno się dokonywać z poszanowaniem osób i wolności małżonków; nie może ono nigdy zastępować podejmowanych przez nich wyborów (Katechizm Kościoła Katolickiego 2372).
Nadal niezmiernie ważne są nasze wcześniejsze postulaty o kształtowanie prawego sumienia, zwłaszcza w wychowaniu szkolnym (por. Oświadczenie Rady Społecznej z 6 września 2009 r.). Doceniając wielki dorobek 20-lecia katechizacji w szkole, widzimy dla niej dalsze odpowiedzialne zadania. Spełnia ona w szkole istotny cel edukacyjny a szkoła jest dla realizacji tego celu najlepszym miejscem. Cel ten katecheza szkolna winna realizować w ścisłej współpracy z rodziną. Z kolei cel mystagogiczny katechezy, polegający na wtajemniczeniu chrześcijańskim, winien być realizowany głównie we współpracy z parafią. Jeśli tak spojrzymy na katechezę, to jej miejsce w szkole ma głęboki sens. Godzi się jeszcze stwierdzić w oparciu o opinie władz szkolnych i rezultaty wizytacji, że kadra katechetyczna dobrze i sumiennie spełnia ciążące na niej obowiązki. Mówiąc o roli szkoły w wychowaniu młodzieży nie zapominamy także o wychowawczej roli nauczycieli akademickich, którzy swą prawą postawą naukową winni stanowić wzór dla młodzieży studiującej.
Akcentując wagę pracy wychowawczej w rodzinie i szkole, ponawiamy nasze wołanie o konsekwentną politykę demograficzną i większą troskę o miejsca pracy dla młodzieży kończącej naukę i powracającej do kraju z emigracji zarobkowej. Jedynie przez działania na wielu płaszczyznach - we współpracy rodziców, szkoły i parafii, a także władz wszystkich szczebli i organizacji społecznych - możemy oczekiwać, że przyszłość naszego kraju, w tym jego rozwój demograficzny, będzie kształtować się pomyślnie.
Poznań, 29 października 2010 roku
Podpisali:
prof. dr hab. Czesław Błaszak, dr med. Szczepan Cofta, ks. prał. dr Paweł Deskur (sekretarz), prof. dr hab. med. Janusz Gadzinowski, prof. dr hab. Bohdan Gruchman (przewodniczący), prof. dr hab. Tomasz Jasiński, prof. dr hab. Andrzej Legocki, prof. dr hab. Wojciech Łączkowski, prof. dr hab. Roman Słowiński, prof. dr hab. Jan Węglarz (wiceprzewodniczący), mgr Grażyna Ziółkowska.
