Materiały do przeprowadzenia spotkań z rodzicami dotyczące dobrowolnego postanowienia nie używania narkotyków w ramach przygotowania do sakramentu bierzmowania.

Materiały na spotkanie z rodzicami

I. Jak zapobiegać?

Wielu rodziców odczuwa niepokój, kiedy dziecko zaczyna dorastać. Ten okres jest tak samo trudny dla rodziców jak i dla dzieci. Dziecko dojrzewa, zaczyna zdecydowanie artykułować swoje poglądy, poszukuje nowych doświadczeń rodzice czują się bezradni, w dodatku mniej ważni dla dziecka niż jego rówieśnicy mimo, że chcą dla dziecka jak najlepiej. Nie ma prostych i skutecznych recept na to, jak całkowicie uchronić dziecko przed złem, także przed narkotykami, ale jedno jest pewne: im lepszy zbudujemy kontakt przez lata konsekwentnych oddziaływań wychowawczych, tym łatwiej ustrzeżemy je przed narkotykami. Im więcej wiemy na temat narkotyków tym łatwiej przekonamy dziecko o ich szkodliwości.  

1. Co warto wiedzieć i robić, aby chronić dziecko przed narkotykami

  • należy być konsekwentnym w przestrzeganiu zasad
  • wiedzieć jak budować dobry kontakt z dzieckiem
  • znać prawa rządzące rozwojem dziecka
  • znać powody, dla których młodzi sięgają po narkotyki
  • mieć rzetelną wiedzę na temat narkotyków i używać rzeczowych argumentów

2. Trudności

a) Problemy dorastania.

Młodzi ludzie buntują się przeciw dorosłym, a rodzice są pierwszymi dorosłymi. Dzieci w okresie dorastania chcą być traktowane jak dorosłe i nie godzą się z zakazami i ograniczeniami. Taka postawa jest wyrazem naturalnego w tym wieku dążenia do wyodrębnienia się i niezależności, ale najczęściej rodzi konflikty.

b) Rówieśnicy

Dla młodzieży najważniejsza staje się grupa rówieśnicza. Bycie w grupie rodzi konieczność dopasowywania się do niej, zyskania akceptacji - czasem za wszelka cenę. Nie rzadko młodzi ludzie darzą większym zaufaniem rówieśników niż rodziców. Dla rodziców to trudny czas wytrzymałości, cierpliwości i rodzicielskiej miłości.

c) Tempo życia

Życie codzienne podlega różnym presjom, dotyczy to zarówno dzieci jak i dorosłych. Wielu rodziców zmaga się z bezrobociem, wielu zaś poświęca swojej pracy zarobkowej dużo czasu. Dorastanie dzieci również podlega wyjątkowej presji. Oczekuje się od nich osiągnięć w szkole, sukcesów, ładnej sylwetki. Coraz mniej chwil pozostaje na rozmowy i wspólne spędzanie czasu.

3. Czego dzieci potrzebują od rodziców

Dorastające dzieci potrzebują naszej dyskretnej obecności, dostępności i gotowości do udzielenia pomocy, wierzą, że w porę zareagujemy, gdy dzieje się coś nie dobrego i znajdziemy sposób by rozwiązać problem. Chcą widzieć w nas swoich sojuszników, na których mogą liczyć.

a) Poczucie więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane, rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego szacunku, poczucia bezpieczeństwa przynajmniej w domu.

b) Poczucia własnej wartości. Chcą aby doceniać ich wysiłki w osiąganiu sukcesów. Oraz chcą mieć pewność, że nie zostaną przez nas odrzucone, gdy coś się nie uda

c) Wiarygodności. Chcą mieć pewność, że zachowujemy się tak jak mówimy i, że potrafimy przyznać się do własnych słabości, niewiedzy i błędów

d) Sprawiedliwego traktowania.

e) Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu.

f) Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice ich prywatności są przez nas respektowane.

4. Być bliżej dziecka.

Jeżeli jesteśmy na co dzień blisko z dzieckiem łatwiej nam zauważyć co cieszy, co martwi i z czym sobie nie radzi. Kiedy dziecko dorasta zwykle trudniej znaleźć nam wspólny język, bo zaczyna być inne - czasem dziwnie się ubiera, słucha niezrozumiałej muzyki i częściej ma swoje zdanie w  wielu sprawach. Pomimo to staraj się poznawać, rozumieć i akceptować świat młodych. Rozmowa jest podstawą dobrych kontaktów z dzieckiem, a podstawą rozmowy jest uważne słuchanie.

  • Staraj się zawsze znaleźć czas na rozmowę, gdy dziecko ma problem. Rozmowa pomaga się pozbyć przykrych uczuć. Gdy czuje się bezradne i skrzywdzone, Pozwól się jemu wygadać, wypłakać i wyzłościć. Staraj się je zrozumieć i mądrze doradzić. Nie ignoruj jego problemów.
  • Znajdź czas, gdy chce się podzielić radością i sukcesem. Okaż swoje zadowolenia, pochwal je, spytaj o szczegóły wydarzenia. Nie umniejszaj wagi sukcesu, powiedz, jaki jesteś z niego dumny. To mu dodaje wiary w siebie i jest zachętą do dalszego działania.
  • Staraj się dostrzegać sygnały, że dziecko cię potrzebuje a nie zawsze prosi o rozmowę. Czasem zaczyna cię unikać, a czasem blisko ciebie „kręci się" i czeka. Pomóż nawiązać rozmowę.
  • Wykorzystuj także naturalne chwile do luźnej rozmowy (herbata, kolacja, spacer, wieczorne „pogaduchy"). Proponuj wspólne spędzanie wolnego czasu atrakcyjne także dla niego.
  • Okazuj zainteresowanie jego sprawami, ale nie wypytuj natarczywie. Uszanuj to ile chce nam o sobie powiedzieć.
  • Dziel się również czasami swoimi kłopotami i planami. Pytaj je o zdanie i pokazuj, że liczysz się z jego opinią.
  • Opowiadaj o swojej młodości, nie przedstawiaj się jednak wyłącznie kryształowo. Ukazuj, że także robiłeś błędy i uczyłeś się podejmować trudne decyzje.
  • Nie unikaj trudnych tematów, zadbaj, aby nie było tematów tabu. Rozmawiaj także czego się obawiasz, bądź raczej doradcą niż ekspertem.

5. Warto pamiętać o ważnych sprawach:

  • Bądź przykładem. Postępuj tak by być wiarygodnym. Dzieci są dobrymi obserwatorami i łatwo zauważą, gdy nie robisz tak jak mówisz.
  • Wymagaj, ale stawiaj dziecku warunki możliwe do spełnienia.
  • Bądź konsekwentny, aby dziecko wiedziało, że ustalone normy w ważnych sprawach muszą być respektowane.
  • Poznaj przyjaciół i znajomych dziecka.
  • Nie bądź nadmiernie opiekuńczy. Pozwól dziecku zdobywać doświadczenia, ono uczy się życia przede wszystkim robiąc nowe rzeczy, czasami popełnia przy tym błędy, bądź zatem czujny i w porę reaguj.
  • Określ jasno zasady dotyczące zakazu stosowania środków odurzających i innych używek, ale sam też unikaj nadużywania leków, papierosów i alkoholu.
  • Ucz jak przezwyciężać trudności i radzić sobie w trudnych sytuacjach. Dotyczy to także umiejętności odmawiania, gdy ktoś proponuje narkotyk.

6. Budowanie zasad

Rodzina jest podstawą do uczenia dzieci jak żyć wśród ludzi i jak sobie radzić w życiu. To jak porozumiewamy się miedzy sobą, w jaki sposób rozwiązujemy problemy, jak troszczymy się o siebie nawzajem - pokazuje dzieciom, co jest właściwe, a co nie jest. W ten sposób budujemy system wartości, którym będą się kierowały. Zadaniem rodziców jest stwarzać sytuacje sprzyjające rozwojowi tych ważnych umiejętności.

7. Stawiaj drogowskazy, aby mogło bezpiecznie dorastać.

Nie da się wychować dziecka a później nastolatka bez stawiania mu pewnych ograniczeń. Wyznaczanie tych granic jest trudne, ale bardzo potrzebne. Gdy młody człowiek przekracza ustalone granice, wtedy powinien doświadczyć konsekwencji tych zachowań. Wymaga to od rodziców zaangażowania i traktowania poważnie wprowadzanych norm i zasad. Tylko wtedy one maja sens i działają. Pozostawienie dziecku zbyt dużej wolności nie sprawdza się.

8. Jak poprawić kontakt z dzieckiem?

Bywa, że mimo wysiłków włożonych w wychowanie dziecka, lub na skutek błędów, które narastały latami nasz kontakt z nim w okresie dorastania nie jest najlepszy. Zmiany zazwyczaj są trudne, ale możliwe i należy zawsze próbować. Dziecko musi wiedzieć, że zależy ci na poprawieniu kontaktu. Jeśli dotychczasowe próby porozumienia z dzieckiem nie powiodły się należy podjąć nowe działania. Oboje tego potrzebujecie.

Jeśli jakieś zachowanie dziecka jest dla ciebie nie do przyjęcia, powiedz mu:

  • o jakie konkretne zachowanie ci chodzi
  • jakie uczucia przeżywasz, gdy ono zachowuje się w ten nieakceptowany przez ciebie sposób
  • dlaczego to zachowanie jest twoim zdaniem niewłaściwe
  • jakie konsekwencje dla ciebie lub innych ma to jego zachowanie
  • jakiej zmiany oczekujesz

Jeśli chcesz przeprowadzić z dzieckiem poważną rozmowę po to by wprowadzić zmiany to:

  • znajdź na nią spokojny moment
  • zajmuj się tylko tą konkretną zmianą
  • mów o tym co w związku z konkretnym zdarzeniem czujesz
  • słuchaj uważnie co dziecko ma ci do powiedzenia
  • zadbaj o to by każdy mógł przedstawić swój punkt widzenia
  • zakładaj możliwość zmiany swojego zdania
  • bądź gotowy do kompromisów
  • koncentruj się na rozwiązaniu problemu, a nie na tym kto wygra.

9. Właściwe porozumienie z dzieckiem to także profilaktyka.

  • Rozmawiaj z dzieckiem tak, aby miało poczucie, że jesteś zainteresowany tym o czym mówi. Ważny jest kontakt wzrokowy i inne oznaki potwierdzające, że słuchasz je z uwagą
  • Staraj się wysłuchać dziecko do końca. Daj mu szansę wypowiedzieć się zanim cokolwiek powiesz. Przerywanie może spowodować niechęć dziecka do dalszej rozmowy.
  • Poświęć czas wyłącznie na rozmowę z dzieckiem. Wykonywanie w tym samym czasie innych czynności może być odczytane jako brak zainteresowania dla niego i umniejszanie wagi problemu.
  • Nie praw kazań i nie moralizuj, bo to mało skuteczne sposoby, a dzieci szybko zaczynają przez to ignorować rodziców. Jeżeli przyłapiesz się na tym, zmień taktykę.
  • Staraj się nie krytykować nadmiernie, a jeśli to konieczne to krytykuj konkretne zachowanie, a nie dziecko. Nie porównuj go też z innymi.
  • Nie podnoś głosu. Dzieci mają dużą zdolność wyprowadzania rodziców z równowagi. Pamiętaj, że krzykiem nie można wiele osiągnąć.
  • Nie wykorzystuj przewagi, że jesteś rodzicem i nie używaj argumentu, że posłuszeństwo dziecka należy się „z urzędu".

II. Na co zwrócić uwagę?

1. Sygnały ostrzegawcze

a) Zmiany w zachowaniu:

  • nagłe zmiany nastroju i aktywności;
  • nadmierny apetyt lub brak apetytu;
  • spadek zainteresowań;
  • pogorszenie się ocen, wagary, konflikty z nauczycielami;
  • izolowanie się od innych;
  • częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza;
  • wypowiedzi zawierające pozytywny stosunek do narkotyków;
  • bunt, łamanie ustalonych zasad, napady złości, agresja;
  • nagła zmiana grona przyjaciół, zwłaszcza na starszych;
  • niewytłumaczone spóźnienia, późne powroty;
  • kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu, trudno wytłumaczalny przypływ gotówki;
  • tajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia.

b) Zmiany w wyglądzie zewnętrznym:

  • nowy styl ubierania się;
  • spadek ciężaru ciała, częste przeziębienia, krwawienie z nosa, bóle różnych części ciała, zaburzenia pamięci oraz toku myślenia;
  • przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice;
  • bełkotliwa, niewyraźna mowa;
  • słodkawa woń oddechu, włosów, ubrania, zapach alkoholu, nikotyny, chemikaliów;
  • ślady po ukłuciach, ślady krwi na bieliźnie;
  • brak zainteresowania swoim wyglądem i nieprzestrzeganie zasad higieny.

Pamiętaj że, dopiero pojawienie się kilku wymienionych objawów może wskazywać na narkotyki.

2. Narkotyki i przybory do ich używania:

  • fifki, fajki, bibułki papierosowe;
  • małe foliowe torebeczki z proszkiem, tabletkami, kryształkami lub suszem;
  • kawałki opalonej folii aluminiowej, łyżka;
  • białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami;
  • leki bez recepty;
  • tuby, słoiki, foliowe torby z klejem;
  • igły, strzykawki
  • III. Jak pomóc gdy kontakt z narkotykami jest faktem?

1.Co robić, gdy dziecko ma już za sobą pierwszy kontakt z narkotykami?

a) Nie możesz wtedy:

  • wpadać w panikę i przeprowadzać zasadniczych rozmów z dzieckiem, kiedy jest ono pod wpływem środka odurzającego;
  • udawać, że to nie prawda, nie wierzyć w przedstawione fakty, bezgranicznie ufać dziecku;
  • usprawiedliwiać dziecka, szukając winy w sobie lub np. złym towarzystwie;
  • wierzyć zapewnieniom dziecka, że ma kontrolę nad narkotykami i że samo sobie poradzi z tym problemem;
  • nadmiernie ochraniać dziecka przed konsekwencjami używania narkotyków, np. pisać usprawiedliwień nieobecności w szkole, spłacać długów dziecka;
  • poddawać się!

b) Musisz koniecznie:

  • najpierw zastanowić się, dlaczego dziecko sięga po narkotyki; czy powody nie są związane z sytuacją w waszej rodzinie, jeśli tak, pomyśl, co można zmienić;
  • wysłuchać dziecko i spokojnie z nim porozmawiać;
  • działać! Nie liczyć na to, że problem sam się rozwiąże; szukać pomocy specjalistów;
  • wspólnie ze specjalistą i z dzieckiem ustalić reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegać;
  • stosować zasadę „ograniczonego zaufania" starać się zawsze wiedzieć, gdzie jest i co robi Twoje dziecko.

To trudny problem dla całej rodziny, dlatego szukaj pomocy także dla siebie i bliskich. Skorzystajcie z pomocy terapeuty, a także z doświadczeń innych rodzin, które miały podobne problemy.

Miejsca pomocy:

  1. Punkt Konsultacyjny Caritas dla Młodzieży Zagrożonej Uzależnieniem (od narkotyków i alkoholu) i Rodzin. Poznań 61-546, Rynek Wildecki 4a, pon. i czw. od 16.30 - 18.30. Tel.: (061) 835-68-51.
  2. MONAR 60-832 Poznań, ul. Grunwaldzka 55, Barak 18/19, tel.: (061) 867-98-03 lub 04, pon.- pt. 8.00 - 20.00, sob. 9.00 - 15.00.
  3. Centrum Profilaktyki 61-745 Poznań, Al. Marcinkowskiego 21, tel.: (061) 855-73-54, pon. - pt. 9.00- 20.00.
  4. Punkt Wsparcia 63-800 Gostyń, ul. Willowa 3a, tel.(065) 572-00-73, pon. wt. czw. pt. 15.00 - 19.00,   śr. 15.30 - 18.30.
  5. MONAR 64-100 Leszno, ul. Przemysłowa 27, tel.: (065) 520-41-43, pon. - śr. 8.00 - 18.00, czw. - pt. 8.00 - 19.00.
  6. Antynarkotykowy Telefon Zaufania 0 801-199- 990, codzienne 16.00 - 21.00, całkowity koszt jak za jeden impuls.

Materiały opracował ks. Waldemar Twardowski na podstawie wydawnictw Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.