Niech będzie błogosławiony…

Abp Stanisław Gądecki

Niech będzie błogosławiony… 25-lecie sakry biskupa Grzegorza Balcerka (katedra poznańska - 14.05.2024).

Podczas dzisiejszej Eucharystii Kościół, który jest w archidiecezji poznańskiej wyraża Panu Bogu wdzięczność za łaski otrzymane przez 25. lat pracy biskupiej biskupa Grzegorza Balcerka. „Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który napełnił was wszelkim błogosławieństwem duchowym w Chrystusie” (Ef 1,3). 

W takich okolicznościach trzeba powiedzieć kilka słów o trzech sprawach: o kolegium Dwunastu, o zadaniach biskupa i wreszcie o samym biskupie Grzegorzu.

1.       KOLEGIUM DWUNASTU

Wszystko rozpoczęło się od tego, iż nasz Zbawiciel Jezus Chrystus - głosząc królestwo Boże - wezwał wszystkich ludzi do pójścia za Nim. Dla osiągnięcia tego celu potrzebował On współpracowników, aby Jego misja trwała aż do końca świata. Wszedł więc „na górę i przywołał do siebie tych, których sam chciał, a oni przyszli do Niego. I ustanowił Dwunastu, aby Mu towarzyszyli, by mógł wysyłać ich na głoszenie nauki i by mieli władzę wypędzać złe duchy” (Mk 3,13-15; por. Mt 10,1-4; Łk 6,12-16).

To zadanie apostołowie mogli wypełnić skutecznie tylko dzięki pomocy Ducha Świętego, co zapowiedział sam Jezus słowami: „Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami (Dz 1,8). Od momentu Zielonych Świąt Duch Święty objął niewidzialne, lecz odczuwalne przewodzenie Kościołem., dzięki czemu apostołowie poczuli się zdolni do wypełnienia zadania powierzonego im przez zmartwychwstałego Pana.

To szczególne wylanie Ducha Świętego było później przekazywane przez apostołów na swoich współpracowników przez gest nałożenia rąk (1 Tm 4,14; 2 Tm 1,6-7). Ten proces przekazywania urzędu apostolskiego przypomina nam dzisiejsze czytanie z Dziejów Apostolskich: „Trzeba więc, aby jeden z tych którzy towarzyszyli nam przez cały czas, kiedy Pan Jezus przebywał z nami, począwszy od chrztu Janowego aż do dnia, w którym został wzięty od nas do nieba, stał się razem z nami świadkiem Jego zmartwychwstania”. Postawiono dwóch: Józefa, zwanego Barsabą, z przydomkiem Justus, i Macieja. I tak się pomodlili: „Ty, Panie, znasz serca wszystkich, wskaż z tych dwóch jednego, którego wybrałeś, by zajął miejsce w tym posługiwaniu [της διακονιας και αποστολης] i w apostolstwie, któremu sprzeniewierzył się Judasz, aby pójść swoją drogą”. I dali im losy, a los padł na Macieja. I został dołączony do jedenastu apostołów” (Ap 1,21-26). Tym samym gestem nałożenia rąk apostołowie przekazali urząd apostolski Maciejowi, a ten z kolei - wraz z pozostałymi apostołami - przekazał go następnym. I tak duchowy dar początków dotarł aż do nas przez konsekrację biskupią, przez którą udziela się pełni sakramentu święceń.

Dzięki temu - za pośrednictwem apostołów i ich następców - Chrystus Pan, choć zasiada po prawicy Boga Ojca, jest dalej wciąż obecny w swoim Kościele pośród swoich wiernych. W każdym czasie i w każdym miejscu Kościół głosi słowo Boże, udziela sakramentów i kieruje ludem Nowego Przymierza w jego pielgrzymce do chwili, gdy zostanie odkryty przed ludźmi sens całej historii, dzieła stworzenia i ekonomii zbawienia.

Między pierwotną wspólnotą apostołów a dzisiejszym kolegium biskupów istnieje więc nie tylko ciągłość historyczna ale również ciągłość duchowa, bo sukcesja apostolska uważana jest za szczególne miejsce przekazywania Ducha Świętego. Wyraźne echo tych przekonań znajdziemy u św. Ireneusza z Lyonu: „Otóż każdy, kto chce zobaczyć prawdę, może stwierdzić w każdym Kościele tradycję apostołów na całym świecie. I możemy wyliczyć tych, których apostołowie ustanowili biskupami w Kościołach, oraz ich następców aż do nas. […] [apostołowie] chcieli bowiem, żeby ci, których zostawili jako swoich następców i którym przekazali swój własny urząd nauczycielski, byli doskonałymi i nienagannymi. Ich prawidłowa działalność przyniosłaby dużą korzyść, a upadek spowodowałby dużą klęskę” (Adversus haereses, III,3,1).

2.       ZADANIA BISKUPA

Drugi temat to zadania biskupa.

a.       prorok

Każdy biskup - także bp Grzegorz - razem ze święceniami otrzymał misję głoszenia słowa Bożego; każdy z nich jest nauczycielem Kościoła. „Ciebie, o synu człowieczy, wyznaczyłem na stróża domu Izraela po to, byś słysząc z mych ust napomnienia przestrzegał ich w moim imieniu” (Ez 33,7). Biskup nie ewangelizuje, ponieważ sprawia mu to przyjemność albo z powodu przyjętej strategii, lecz dlatego, iż został on powołany i posłany. Słowa które przekazuje biskup, nie są już słowem osoby prywatnej, lecz słowem Pasterza, które umacnia braci we wierze i rodzi życie wieczne. Dlatego - jeśli zachodzi taka potrzeba - biskupi winni stanowczo bronić jedności i pełnego przekazu wiary, osądzając autorytatywnie, co jest zgodne, a co niezgodne ze słowem Bożym. Wierni potrzebują słów swego biskupa, bo potrzebują potwierdzenia i oczyszczenia swojej wiary. Potrzebują tego tym bardziej, im bardziej sytuacja obecna naznaczona jest obojętnością i ignorancją religijną wielu chrześcijan.

Drugim źródłem autorytetu nauczycielskiego biskupa jest jego przykładne życie. „We wszystkim – uczy św. Paweł - dawaj wzór dobrych uczynków własnym postępowaniem, w nauczaniu okazuj prawość, powagę, mowę zdrową, nienaganną, żeby przeciwnik ustąpił ze wstydem, nie mogąc nic złego o nas powiedzieć” (Tt 2, 7-8).

Oba te źródła - słowa i czyny - są konieczne. Z jednego źródła wypływa konieczność przyjmowania przez wiernych autentycznego nauczania biskupa. Z drugiego zaś - że temu przesłaniu można zaufać. „Szafarz prowadzący nienaganne życie, jeśli nie jest wykształcony, będzie mógł pomagać jedynie sobie samemu; z drugiej strony, sługa wykształcony straci autorytet mający źródło w kulturze, jeżeli jego życie nie okaże się nienaganne” - uczy Hilary z Poitiers (De Trinitate, VIII,1).

b.       kapłan  

Ale biskup działa nie tylko słowem. On działa również przez sakramentalne znaki. Każdy biskup spełnia posługę kapłańską uświęcania przez sprawowanie Eucharystii i innych sakramentów, przez oddawanie chwały Bogu w Liturgii Godzin, przewodniczenie innym świętym obrzędom, a także poprzez promowanie życia liturgicznego i autentycznej pobożności ludowej. W tych celebracjach biskup jest w sposób widzialny ojcem i pasterzem wiernych, „kapłanem wielkim” swojego ludu (Hbr 10, 21), modlącym się nauczycielem modlitwy, który wstawia się za swoimi braćmi i razem z ludem błaga Pana oraz dziękuje Mu, wskazując na prymat Boga i Jego łaski.

c.       król   

Ale w przypowieściach ewangelicznych Pan Jezus ukazał siebie nie tylko jako proroka i kapłana, ale także jako króla. Od Niego – jak ze źródła - promieniuje w Kościele łaska przewodzenia i czuwania (J 21,15.17): „Paście stado Boże, które jest przy was, strzegąc go nie pod przymusem, ale z własnej woli, jak Bóg chce” (1Pt 5,2). Stąd biskup spełnia zadanie pasterza poszukującego zagubionych owiec (Łk 15,4-7). Nazywa siebie „dobrym” pasterzem swoich owiec (J 10,11.14.16; Mk 14,27; por. 1Pt 2,25; Hbr 13,20; 1Pt 5,4) a w Apokalipsie pojawia się jednocześnie jako Pasterz i Baranek (Ap 7,17), który jednoczy w sobie rzeczywistość ofiary paschalnej i rzeczywistość zbawienia. Tak więc biskup winien uważać za swój obowiązek miłości pielęgnowanie owiec Pana z gotowością samego Chrystusa, „Pasterza i Stróża dusz waszych” (1P 2,25).

3.       BP GRZEGORZ  

Trzecia sprawa to osoba księdza biskupa Balcerka. Ojciec Święty Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej dnia 24 kwietnia 1999 r. Święcenia biskupie otrzymał on 13 maja 1999 w tutejszej archikatedrze. Wtedy też - jako swoje zawołanie biskupie - przyjął słowa „In spiritu humilitatis” (W duchu pokory), bardzo podobne do Humilitas św. Karola Boromeusza.

Aby zrozumieć nieco zakres obowiązków, jakich się z czasem podjął wystarczy wymienić, iż bp Grzegorz sprawuje funkcję Wikariusza Generalnego i Moderatora Kurii Metropolitalnej a także:

Przewodniczącego Wydziału Personalnego i Administracyjnego, Wydziału Duszpasterskiego, Wydziału Przekazu Wiary, Nauczania i Wychowania Katolickiego, Referatu Duszpasterstwa Akademickiego, Referatu Formacji kapłanów, Rady Formacji kapłanów, Archidiecezjalnej Komisji ds. przygotowania wizytacji kanonicznych, Referatu Życia Konsekrowanego a także Członka Rady Biskupiej, Kolegium Konsultorów, Rady Kapłańskiej, Rady Duszpasterskiej, Rady Ekonomicznej.

W 2003 roku został zatwierdzony na stanowisku prepozyta kapituły metropolitalnej. Był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego poznańskiego Szymona Stułkowskiego w roku 2019.

Tak, na barkach biskupa Balcerka spoczywa wielka odpowiedzialność. Wie on, że kochać trzeba wszystkich, nawet nieprzyjaciół, ale radzić się należy tylko ludzi roztropnych i życzliwych -  - uczy św. Bernard z Clairvaux. Być może pośród tysiąca ludzi spotkasz jednego człowieka posiadającego wspomniane zalety. Jeśli u kogo znajdziesz samą tylko roztropność, z trudnością dopatrzysz się u niego życzliwości, a gdy znajdziesz życzliwość – najczęściej będzie ona pozbawiona mądrości. Tych zaś, którzy nie posiadają ani jednego ani drugiego daru jest bardzo wielu.

Kierując się zaś radą ludzi dojrzałych nie będziesz zbyt pochopny w sądzeniu, zbyt gwałtowny w karaniu, zbyt pobłażliwy w napominaniu, zanadto surowy w wybaczaniu, nie będziesz małoduszny wobec liczących na ciebie, nie będziesz pochopny w obiecywaniu, nierychliwy w oddawaniu ani rozrzutny w obdarowywaniu, a w ten sposób przysporzysz chwały Chrystusowi i twojemu posługiwaniu (św. Bernard z Clairvaux, O obyczajach i obowiązku biskupów, I, 2-3).  

ZAKOŃCZENIE

Na koniec, raz jeszcze pragnę jak najserdeczniej podziękować św. Janowi Pawłowi II za nominację biskupa Grzegorza.  Papieżowi Franciszkowi za jego życzliwość dla naszej archidiecezji.

Tobie zaś, biskupie Grzegorzu - razem z biskupami Janem i Zdzisławem - składam  podziękowanie za wszelkie dobro, jakie diecezja i my sami otrzymaliśmy za Twoją przyczyną. Sprawy, którymi się zajmowałeś od 25 lat i dalej zajmujesz - z wielką gorliwością i szczerym dążeniem do bycia bliskim kapłanom i wiernym - są sprawami Boga samego, który pragnie, aby wszyscy zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy (1Tm 2,4). W tym uroczystym dniu archidiecezji poznańska życzy Tobie, byś – kierowany miłością pasterską - na długie lata pozostał „myślą czysty; działalnością znakomity; dyskretny w milczeniu; pożyteczny w słowie; współczuciem każdemu bardzo bliski. Przede wszystkim oddany rozmyślaniu. Dla dobrze czyniących towarzyszem przez skromność. Przeciwko występkom grzeszących podniesiony przez gorliwość sprawiedliwości. Z powodu zajęcia się rzeczami zewnętrznymi nie zmniejszający troski o rzeczy wewnętrzne. Nie zaniedbujący potrzeb zewnętrznych z powodu troskliwości o wewnętrzne” (św. Grzegorz Wielki, Księga Reguły pasterskiej, II,1). Bądź pewien, że my wszyscy tutaj zebrani nie tylko nazywamy się, ale też jesteśmy Twoimi przyjaciółmi (J 15,15).

Księże biskupie Grzegorzu, powierzamy Cię opiece Maryi Panny, Królowej Apostołów. Niech Ta, która w Wieczerniku podtrzymywała modlitwę Kolegium apostolskiego wyprosi Ci łaskę, abyś trwał w miłości zleconej Tobie przez Chrystusa aż nadejdzie dzień Pański. Amen.